gbatzas-eleftheroipolites

    

Οι Γεζίντι: Μια ξεχασμένη μειονότητα 

Δρ. Ράτσος Άγγελος Ντόνεφ 

Σύμφωνα με μια τουρκική παροιμία, στην Τουρκία υπάρχουν 66.5 εθνότητες («Türkiye’de 66.5 millet var»). Ο αριθμός των εθνοτήτων που αποτελούν το εθνικό μωσαϊκό στην Τουρκία δεν είναι εξακριβωμένο. Ο ανθρωπολόγος Peter Andrews έχει επισημάνει 47 εθνοτικές ομάδες.1 Αυτό που είναι σίγουρο όμως είναι ότι παρά την πολιτική της αφομοίωσης, υπάρχουν ακόμη σημαντικές μειονότητες στην Τουρκία; τουρκόφωνες, τουρκογενείς, χριστιανικές, αλλόθρησκες και άλλες. Οι Γεζίντι αποτελούν ένα παρά πολύ μικρό κομμάτι αυτού τού μωσαϊκού της Τουρκίας και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν τελείως από τον εθνοτικό χάρτη. Λίγα είναι γνωστά σχετικά με τους Γεζίντι. Το άρθρο αυτό αποτελεί μια συνοπτική εισαγωγή σ’αυτήν την άγνωστη εθνoτική, ή μάλλον εθνο-θρησκευτική ομάδα. 

Ποιοι είναι οι Γεζίντι; Κατ’αρχήν θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι Γεζίντι είναι κουρδόφωνοι. Έχουν όμως την συνείδηση ότι αποτελούν ένα ιδιαίτερο κομμάτι του κουρδικού πληθυσμού. O αείμνηστος τούρκος ερευνητής Erol Sever σε συνάντηση που είχαμε στην Στοκχόλμη, το 1994, υποστήριζε ότι οι Γεζίντι είναι Ασσύριοι στην καταγωγή. Ο Sever όμως ήταν γνωστός για την συμπάθειά του προς τους Ασσύριους. Η μελέτη του δίνει ιστορικά στοιχεία σχετικά με την καταγωγή τους και περιέχει ένα διάγγελμα από των Εμίρη των Γεζίντι, Ανβάρ Μουβιγιέ, ο οποίος ισχυρίζεται ότι οι Ασσύριοι και οι Γεζίντι ότι έχουν κοινή ιστορία και ότι και οι δυο οι λαοί είναι απόγονοι της Αρχαίας Ασσυριακής Αυτοκρατορίας.2  

Υπάρχουν και άλλες ένδειξης σχετικά με τους δεσμούς των δυο κοινοτήτων. Στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ο Ασσύριος στρατιωτικός ηγέτης Αγά Πέτρος ζήτησε τη δημιουργία ενός αυτόνομου κράτους για τους Ασσύριους και τους Γιεζίντι.3 

Πολλοί χριστιανοί ιεραπόστολοι ταξίδευσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 19. Αιώνα, στην προσπάθεια τους να προσηλυτίσουν στα δόγματα τους άλλους χριστιανούς (Έλληνες, Ασσύριους, Αρμένιους). Αυτοί οι ιεραπόστολοι, όπως ο Badger και Grant, έγραψαν βιβλία για τα ταξίδια τους όπου μεταξύ άλλων έχουν αναφερθεί και στους Γεζίντι.4 Η προκατάληψη τους σχετικά με αυτήν την μειονότητα είναι διάχυτη στα γραφτά τους. Δυστυχώς έγραψαν ανακρίβειες, ή πιο σωστά τους εξέτασαν από την οπτική γωνιά του χριστιανισμού.  

O George Aryo αναφέρει ότι σύμφωνα με τον μύθο των Γεζίντι. ο Χαλέκ Σαλάμ το 6000 πχ ήταν η αρχική κινητήρια δύναμη, ο δημιουργός Θεός, κάτι σαν τον Κρόνο της Ελληνικής Μυθολογίας. Ο Χαλέκ Σαλάμ δημιούργησε των Ταούς Μαλάχ (Ταώς Άγγελος) τον οποίων λατρεύουν οι Γεζίντι. Οι Γεζίντι αποδέχονται την ύπαρξη του Καλού και του Κακού και αποδέχονται το δικαίωμα της εξ ίσου ύπαρξης των δυνάμεων αυτών.5 

Ο Ταούς Μελέκ (Ταώς Άγγελος) ήταν άγγελος του Θεού, ο οποίος εκδιώχτηκε από τον παράδεισο. Στα μάτια άλλων θρησκειών ο Ταούς Μελεκ είναι ο Σατανάς και έτσι οι Γεζίντι θεωρούνται λάτρες του Σατανά. Όμως οι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι εκτίμησαν το ρόλο της οντότητας που ονομάζουν Σατανά σύμφωνα με τους μυθολογία της δικιάς τους θρησκείας σαν άρχοντα του Κακού. Ο Μελέκ Ταούς μπορεί να θεωρηθεί ο Σατανάς, όμως όχι ο Σατανάς, ως Κύριος του Κακού όπως τον φαντάζονται οι μονοθεϊστικές θρησκείες. 
 

 

Ο Άγγελος Τάως 

Πάντως μέχρι ένα βαθμό έχουν ευθύνη και οι Γεζίντι οι οποίοι πάντοτε προτίμησαν να μην εξηγήσουν την θρησκεία τους και η μυστηριώδεις στάση τους συνέβαλε στην εκτίμηση ότι κάτι έχουν να κρύψουν. Παρόμοια στάση κρατούν και άλλες εθνοθρησκευτικές ομάδες στην Μέση Ανατολή, όπως οι Αλαουϊτες (Νουσάϊρι) και οι Δρούζοι. 

Κατά μια άλλη εκδοχή, οι Γεζίντι πιστεύουν ότι ο Θεός (Αζντά) δημιούργησε τον Μελέκ Ταούς και του ανέθεσε την δημιουργία της γης. Ο Αζντά έπλασε και έξη αγγέλους για να βοηθήσουν τον Μελέκ Ταούς στο έργο του και του έδωσε μια χούφτα σκόνη για να πλάσει τη γη. Ο Μελέκ Ταούς πρώτα έδωσε μορφή στον πρώτο άντρα και στην πρώτη γυναίκα και με το περίσσευμα έπλασε τη γη. 

Όταν τελείωσε, ο Αζντά για να τον δοκιμάσει ζήτησε από τον Μελέκ Ταούς να υπακούει στους ανθρώπους. Ο Μελέκ Ταούς αντιστάθηκε με το σκεπτικό ότι αυτός δημιούργησε τους ανθρώπους και είπε στον Αζντά «εγώ υπακούω μόνο εσένα γιατί είσαι ο δημιουργός μου».6 Αυτή η ανταρσία του στοίχισε την παραμονή του δίπλα στον Άζντα και έτσι εξορίστηκε ο Μελέκ Ταούς. 



Ναός των Γεζίντι στο Ιράκ 

Οι Γεζίντι απεχθάνονται το μπλε χρώμα, όπως και οι Σαββαίοι άλλωστε, και ποτέ δεν αναφέρουν το όνομα του Σατανά. Πάντως οι θρησκεία τους έχει στοιχεία από τον χριστιανισμό, ειδικότερα το δόγμα των Νεστοριανών Ασσυρίων, τον Ισλαμισμό, το Ιουδαϊσμό, τον Μανιχαϊσμό, τον Ζωροαστρισμό και τον Γνωστικισμό. 

Οι Γεζίτνι αντιμετώπισαν διωγμούς στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από Τούρκους και Κούρδους. Στην περίοδο της Γενοκτονίας, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, σφάχτηκαν και Γεζίντι. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχουν συστηματικές μελέτες σχετικά με τα δεινά που αντιμετώπισαν οι Γεζίντι εκείνο το διάστημα. Υπάρχουν όμως αρκετές ενδείξεις σχετικά με τη βοήθεια που παρείχαν οι Γεζίντι στους Χριστιανούς που ζητούσαν καταφύγιο από τις σφαγές. 

Ο καθολικός ιερέας Rhétoré που υπηρετούσε στην πόλη Ντιάρμπεκιρ θεωρούσε τους Γεζίντι ως τους μόνους «προστάτες» των χριστανών. Τον Νοέμβρη του 1916 περίπου 600 Αρμένιοι και 200 Ασσύριοι κατέφυγαν στα Βουνά του Σιντζάρ όπου ζούσαν οι Γεζίντι.7 Ενώ Αρμένιος ιστορικός Ράιμοντ Κεβορκιάν επισημάνει ότι 4-5 χιλιάδες Αρμένιοι κατέφυγαν στο Σιντζάρ.8 

Ο συρο-ορθόδοξος (Ασσύριος) επίσκοπος Αρμάλτο στα απομνημονεύματα του σχετικά με την περίοδο της γενοκτονίας επισημάνει ότι οι χριστιανοί που διέφυγαν στην Οροσειρά Σιντζάρ δούλεψαν στα χωράφια των Γεζίντι οι οποίοι μοιράστηκαν την σοδιά μαζί τους.9 Αυτή η πράξη των Γεζίντι «ήταν μια επίδειξη φιλοξενίας αλλά και αίσθημα αλληλεγγύης έναντι θυμάτων που είχαν ίδιους διώκτες».10 

Αποσπάσματα από δυο έγγραφα από τα αρχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Τουρκίας αποδείχνουν την από κοινού δράση των Γεζίντι, των Ασσυρίων και των Αρμενίων κατά του Οθωμανικού στρατού το 1915. 

Έγγραφο 111 

Υπουργείο Πολέμου

Γραφείο αλληλογραφίας

Γραμματεία

Κρυπτογράφημα από το διοικητή του τρίτου στρατού Mahmut Kamil Paşa 

15 Νοέμβρη 1915

… 

2. Στην επαρχία της Μοσούλης, οι Αρμένιοι που κατέφυγαν στα Βουνά Σιντζάρ ενώθηκαν με τους γηγενείς Γεζίντι και επικοινώνησαν με τους εξεγερθέντες του Μίντγιατ και τους ζήτησαν να επιμείνουν στην εξέγερσή τους. Ζητούμε μια διαταγή για να κάνουμε ότι είναι απαραίτητο για να τιμωρήσουμε τους [εξεγερθέντες του Μίντγιατ] για την ενθάρρυνση των εξεγερθέντων στα Βουνά Σιντζάρ και την καταστολή της εξέγερσης.

… 

Έγγραφο 212

Ανώτατη Στρατιωτική Αρχή του Αυτοκρατορικού Οθωμανικού Σρατού:

17 Νοέμβρη 1915 

Κρυπτογράφημα από την διοίκηση του Έκτου Στρατού 

Ο διοικητής του τρίτου στρατού αναφέρει ότι οι εξεγερθέντες που επιτέθηκαν στο χωριό Χιέζακ της πόλης Μίντγιατ, στην πρόταση που υποβάλαμε να παραδώσουν τα όπλα τους ανταποκρίθηκαν ανοίγοντας πυρ ενάντια στο απόσπασμα του Ömer Naci Beg.13 Εκατό χιλιόμετρα δυτικά της περιοχής, στο Σιντζάρ, οι Γεζίντι και οι Αρμένιοι είναι αυτήν την περίοδο εν εξέγερση από κοινού. 

... 

Το κρυπτογράφημα έχει μεταφερθεί.  

18 Νοεμβρίου 1915 

Υπογραφή 

Ως εκδίκηση, τον Μάρτιο του 1918, οι Τούρκοι έστειλαν έναν μικρό στρατό για να κατακτήσει την περιοχή Σιντζάρ και να τιμωρήσουν τους Χριστιανούς και τους Γεζίντι. Τα οθωμανικά στρατεύματα αποδείχθηκαν υπερπλυθείς για τους Γεζίντι και προκάλεσαν μεγάλη καταστροφή. Η χριστιανική αποικία που βρήκε καταφύγιο στην οροσειρά υποχρεώθηκε να τραπεί σε φυγή, και οι περισσότεροι Γεζίντι υποχρεώθηκαν να συνθηκολογήσουν. 

Σήμερα οι περισσότεροι Γεζίντι ζουν στο Ιράκ, στην Οροσειρά Σιντζάρ και στην περιοχή ‘Ακρα-Σαϊκάν. Στην Τουρκία ζουν στις πόλεις Μάρντιν, Σίιρτ, Ντιγιάρμπακιρ, Ούρφα και Γκαζίαντεπ. Στην περίοδο της ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας υπήρχαν περίπου εκατό χιλιάδες Γεζίντι.14 Σε ομιλία της η Γεζίντι Μαρία Σίντο το 1987 ανέφερε ότι τότε είχαν μείνει 8000 χιλιάδες Γεζίντι στην Τουρκία και πρόσθεσε ότι «[η] εθνοκτονία σε βάρος της κοινότητας Γεζιτών βρίσκεται στην τελική φάση της ολοκλήρωσης της».15 Ενώ σήμερα δε φαίνεται να ξεπερνούν τους 600. 

Στην Τουρκία δεν υπάρχει καμία νομοθετική κατοχύρωση των θρησκευτικών δικαιωμάτων τους και στα δελτία ταυτότητας, όπου η αναγραφή θρησκείας είναι υποχρεωτική οι αρχές βάζουν ένα κόκκινο Χ , μη αναγνωρίζοντας την θρησκεία των Γεζίντι.  

Η μόνη χώρα όπου οι Γεζίντι αισθάνονται σχετικά ασφαλείς είναι η Αρμενία, όπου ο κουρδόφωνος πληθυσμός ως επί τον πλείστον είναι Γεζίντι.16 Στην Τουρκία, το Ιράκ, το Ιράν και τη Συρία έχουν πάντα καταδιωχτεί ακόμα και από τους Κούρδους. 

Οι Γεζίντι έχουν αυστηρό κώδικα συμπεριφοράς και δεν μπορούν να παντρευτούν άτομα από άλλες θρησκείες. Πρόσφατα στο Ιράκ μια οικογένεια Γεζίντι εκτέλεσε μέλος της οικογένειας που ερωτεύτηκε έναν Σουνίτη Άραβα νεαρό. Ακόμα και οι γάμοι μεταξύ Γεζίντι από διάφορες κάστες απαγορεύονται αυστηρά. Υπάρχουν τρεις κάστες: οι σεΐχηδες, οι φακίρηδες (το ιερατικό σώμα) και το ποίμνιο. Στην Τουρκία οι νεαροί Γεζίντι αντιμετωπίζουν πρόβλημα λόγω μύωσης του πληθυσμού τους και προσπαθούν να βρουν ταίρι στο Ιράκ ή στη Γερμανία όπου υπάρχουν περισσότεροι Γεζίντι απ’ότι στην Τουρκία. Σήμερα πλέον εκτός από την Αρμενία, η μόνη χώρα όπου οι Γεζίντι έχουν ελπίδες ύπαρξης είναι η Γερμανία. Στην Τουρκία όπου έζησαν για πολλούς αιώνες έχουν αμυδρές ελπίδες επιβίωσης. Η συστηματική πολιτική εξόντωσης μειονοτήτων στην Τουρκία συνέβαλε στην εξαφάνιση μιας άλλης γηγενής κοινότητας.

Ετικέτες Πολιτική-ιστορία

αναρτήθηκε από το χρήστη george batzas @ Πέμπτη, Δεκεμβρίου 18, 2008