5 Δεκεμβρίου 2008

Προσπάθειες εκδημοκρατισμού στην Τουρκία κατά την μονοκομματική περίοδο

του Γιώργου Μπατζά


Η πάλη των τάξεων στην Τουρκία ξεκίνησε κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συνεχίστηκε κατά την διάρκεια της ανακωχής και μετέπειτα.
Αλλά να δούμε πρώτα από όλα οτι Κεμάλ και οι πιστοί του συνεργάτες, στη διάρκεια του μονοκομματικού καθεστώτος προσπάθησαν με κάθε τρόπο να εξαλείψουν οποιαδήποτε αριστερή πρωτοβουλία που κυοφορούνταν εντός της κοινωνίας. Αλλά για τους κεμαλικούς δεν αρκούσε απλά και μόνον η απαγόρευση της Αριστεράς, την κυνήγησαν με οποιοδήποτε πολιτικό κόστος. Ακόμη και οποιαδήποτε φιλελεύθερη προτωβουλία που αναπτύχθηκε είχε την ίδια τύχη με την Αριστερά. Δόθηκε μια σκληρή και άνιση μάχη από τους κεμαλικούς μόνο και μόνον να επιβάλουν τα δικά τους πρότυπα στην κοινωνία.
Για να γίνει πιο εύκολη η κατανόηση των ιστορικών περιστάσεων το να διαχωρίσουμε το σοσιαλιστικό κίνημα σε τρεις γενικές κατηγορίες κατά τη μετάβαση (1919-1925)της πολιτικής ιδεολογικής διαμόρφωσης του τουρκικού κράτους.
Καταρχάς υπάρχει η Αριστερή κίνηση που διαμορφώνεται κατά την ανακωχή στην Πόλη. Τα άτομα που την αποτελούν ήταν πριν από τον Α Παγκόσμιο πόλεμο. Δηλαδή ήταν οι συνεχιστές του εργατικού κινήματος. Η δεύτερη κατηγορία ήταν αυτοί που ευρίσκονταν στην Ανατολή. Αυτοί ήταν βασικά επηρεασμένοι από την Οκτωβριανή επανάσταση ή και αυτοί που ήταν σύμμαχοι με τις κεμαλικές εθνικές δυνάμεις (Kuva-yi Milliye) αισθάνονταν το ίδιο. Η τρίτη κατηγορία ήταν μια τάση από αυτές που ήταν πιστοί στην πολιτική της Τρίτης Διεθνούς, παράλληλα και μια άλλη τάση η οποία ήταν κοντά σε αυτούς όμως θεωρούνταν απλά και μόνον αντί-ιμπεριαλιστική.
Με την υπογραφή της ανακωχής στο Μούδρου (30 Οκτωβρίου 1918)η ηγεσία του Κόμματος "Ένωση-Πρόοδος" διέφυγε στο εξωτερικό. Έτσι τα ανάκτορα και οι φιλελεύθερες κυβερνήσεις συνεργάστηκαν με τις δυνάμεις της Αντάντ και διαμόρφωσαν ένα κλίμα υποτέλειας για τον τουρκικό λαό. Ακριβώς την περίοδο εκείνη αναπτύσσεται έντονη πολιτική δράση και μέσα στα πράγματα είναι η αριστερή ομάδα του Χουσείν Χιλμή Μπέη που ήταν φυλακισμένος από τους Νεότουρκους, αποφυλακίζεται και ανασυγκροτούν οι σοσιαλιστές το 1919 το Σοσιαλιστικό Κόμμα Τουρκίας το οποίο είναι η συνέχεια με το ίδιο πρόγραμμα του Οθωμανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος του 1910-13. Το κόμμα αυτό ήλθε σε επαφή με τον αντιπρόσωπο Σεραφείμ Μάξιμο του Κ.Κ. Ελλάδας στην Κων/πολη. Και κατόπιν ο Σεραφείμ Μάξιμος ίδρυσε την Πανεργατική Ένωση της Κωνσταντινούπολης.
Ανάμεσα στα χρόνια 1919-1922 αναπτύχθηκαν στην Ανατολή τα εθνικιστικά κινήματα και μαζί με αυτά τα κομμουνιστικά εργατικά κινήματα.
Η πρώτη τάση είναι η κίνηση του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα που ήταν εν δυνάμει αντίθετη με τους Αγγλο-Γάλλους (Αντάντ). Παράλληλα σε αυτή την τάση υπήρξε και μια αντιπολίτευση που αυτό-βαπτίζεται ως Αριστερά. Υπάρχει και το "ορθόδοξο" κομμάτι της Αριστεράς, που σπούδασαν τα στελέχη του στην νέα Σοβιετική-Ένωση.
Οι αποφάσεις που πάρθηκαν από τα συνέδρια της Κομμουνιστικής Διεθνούς και αφορούσαν συγκεκριμένα τα αντί-ιμπεριαλιστικά εθνικο-απελευθερωτικά κινήματα καθησύχαζαν τους κεμαλικούς από τις φοβίες που είχαν απέναντι στη νέα Σοβιετική-Ρωσία.
Μια άλλη τάση ήταν ο Πράσινος Στρατός (Yesil Ordu)που υποστήριζε την αναγέννηση του τουρκισμού στην κεντρική-Ασία και κάτω από τη σημαία του Ισλάμ αγωνίζεται κατά του ιμπεριαλισμού. Το κίνημα αυτό θα μπορούσε να το θεωρήσει κανείς ένα μίγμα περί ισλαμικού, τουρανικού και αριστερού προφίλ το οποίο δεν είχε ένα ξεκάθαρο ιδεολογικό πολιτικό τοπίο και για αυτό το κατονόμασαν οι κεμαλικοί "Πράσινο Στρατό" και "κομμουνιστικό" κίνημα. Έγινε συζήτηση στο συνέδριο της Σεβάστειας κατά πόσο μπορεί να αναπτυχθεί ένα τέτοιο είδος κίνημα όπως ο "Πράσινος Στρατός". Το κίνημα αυτό ξεκίνησε ακριβώς το Μάιο του 1920 με επικεφαλής τον Κιρκάσιο Ετέμ. Με πρόγραμμα αντι-ιμπεριαλιστικό, αντι-καπιταλιστικό και αντι-μιλιταριστικό τουλάχιστον από ότι φαινόταν στην αρχή. Ήταν το πρόγραμμά του περιλάμβανε τον σεβασμό απέναντι στους θεσμούς της οικογένειας και της ισλαμικής θρησκείας.Με αυτό το συγκεκριμένο πρόγραμμα ήταν πολύ εύκολο να βρει απήχηση στις φτωχές λαϊκές μάζες της Ανατολής. Πράγμα που αυτή εξέλιξη έθεσε σε ανησυχία τον Κεμάλ και τους συνεργάτες του και αμέσως βρήκαν τρόπο να εξουδετερώσουν το "Πράσινο κίνημα" μαζί με τον Κιρκάσιο Ετέμ. Οπότε αποφάσισαν να μεταβάλλουν τις αντάρτικες δυνάμεις σε τακτικό στρατό και έτσι με τον τρόπο αυτό να στρίμωξουν τον Κιρκάσιο Ετέμ.
Η συνθήκη της Λοζάνης σήμανε την ίδρυση του νέου Τουρκικού κράτους.
Ο Κεμάλ ξεκίνησε γρήγορα μεταρρυθμίσεις και της επέβαλε από τα "πάνω". Επειδή η κοινωνία δεν ήταν έτοιμη ακόμη να της δεχτεί. Παράδειγμα η κατάργηση του Χαλιφάτου σήμαινε συντριπτικό πλήγμα σε ολόκληρη την ιεραρχική οργάνωση. Η νέα τάξη επιβεβαιώθηκε στο σύνταγμα που εγκρίθηκε από την Μεγάλη Εθνοσυνέλευση τον Απρίλιο του 1924. Η νομοθετική εξουσία της βουλής, και η δικονομική λειτουργία περιορίστηκε στα Δικαστήρια Ανεξαρτησίας που ασκούσανε τον νόμο του Τουρκικού έθνους. Η πρώτη απόπειρα διαφορετικής αντιπολιτευτικής πολιτικής έκφρασης έγινε από μια ομάδα παλαιών στελεχών του Κεμάλ οι οποίοι ίδρυσαν το Προοδευτικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi).
Η Κεμαλική εξουσία για να μη χάσει τον έλεγχο από τους φιλελεύθερους επέβαλε τον νόμο "Διατήρησης της τάξης" για να αντιμετωπίσει την μεγάλη κοινωνική και πολιτική αντιπολίτευση που διαμορφώθηκε οδήγησε άρδην τα πράγματα στο μονοκομματικό καθεστώς.
Η δεκαετία του 20 υπήρξε μια περίοδος φιλελεύθερης οικονομίας με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η κεμαλική ηγεσία στο Οικονομικό Συνέδριο της Σμύρνης το 1923. Η Τουρκία είχε αναλάβει την υποχρέωση να συνεχίσει έως το 1929 το παλιό δασμολογικό καθεστώς. Αυτό το καθεστώς είχε αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της βιομηχανίας στην Τουρκία. Έτσι στη δεκαετία αυτή κρατικοποιήθηκαν όλες οι ξένες επιχειρήσεις. Οι τουρκικές εξαγωγές είχαν επηρεαστεί αρνητικά από την παγκόσμια κρίση του 1929. Τότε το Λαϊκό Κόμμα (CHF) το μοναδικό που κυβερνούσε φυσικά πρότεινε την πολιτική του "κρατισμού" (etatisme). Δηλαδή, τη δημιουργία κρατικών βιομηχανικών επιχειρήσεων. Ο κρατισμός που προτείνουν οι κεμαλικοί αποτελεί τη μια από τις βασικές αρχές του κεμαλισμού.
Το 1933 προετοίμασαν το πρώτο πενταετές πρόγραμμα για την ανάπτυξη της τουρκικής βιομηχανίας και εγκρίθηκε το 1934 μέχρι την ολοκλήρωση του. Το οικονομικό πρόγραμμα ήταν εμπνευσμένο από το Σοβιετικό πρότυπο.
Το πείραμα του Κεμάλ στην πολιτική για τη δημοκρατία αρχίζει με την μη ανανέωση τον έκτακτων μέτρων που ενέκρινε από το 1924 με τον σκληρό νόμο "Διατήρησης της Τάξης" (Takriri Sukun). Έτσι όταν έληξε η ισχύς αυτού του νόμου τον Μάρτιο του 1929 η τότε μονοκομματική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δεν θα τον ανανεώσει.
Την δεκαετία του 30 διάφοροι πολιτικοί και ιστορικοί συγγραφείς τη θεώρησαν ως ένα πείραμα του Κεμάλ, άλλοι πάλι τη θεώρησαν ότι ήταν ένα άνοιγμα προς τον εκδημοκρατισμό με κατεύθυνση προς τη δυτικότροπη δημοκρατία κ.α. Το ζήτημα είναι ότι μια ωραία πρωία ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Μ. Κεμάλ καταφεύγει στο πείραμα το να στηρίξει έμμεσα τουλάχιστον την ίδρυση ενός Φιλελεύθερου Κόμματος (Serbest Firka) που θα μπορεί να ελέγχει και να ασκεί κριτική το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHF) που ήταν κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ισμέτ Ινονού. Τότε σκέφτηκε τον διπλωματικό δάσκαλο του Αλή Φετχή Μπέη με τον οποίο υπηρέτησε μαζί ως στρατιωτικός ακόλουθος στην Βουλγαρία και τον είχε σε μεγάλη εκτίμηση ως προς την εντιμότητα του. Ο Αλή Φετχή Μπέη είχε διατελέσει πρωθυπουργός και διαφώνησε με τον Ισμέτ Ινονού στο ζήτημα του χρέους απέναντι στους Γάλλους που θα έπρεπε κατ’ αυτόν να αποπληρωθούν οι δόσεις με χρυσό. Ενώ ο Ισμέτ Πασάς ήθελε να εξοφλήσει το χρέος με χαρτονομίσματα. Στο τέλος κατέληξαν να εξοφλήσουν το χρέος απέναντι στην Γαλλία με γαλλικά φράγκα. Κατά συνέπεια φαίνεται ότι δημιουργήθηκε ένα προηγούμενο ανάμεσα στους δυο πολιτικούς. Τότε ο Κεμάλ κάλεσε τον Αλή Φετχή Μπέη από τη πρεσβεία του Παρισιού και του πρότεινε να αναλάβει προτωβουλία με σκοπό την ίδρυση ενός κόμματος που θα αντιπολιτεύεται την κυβέρνηση. Με συζήτηση κατάφερε ο Κεμάλ να πείσει τον Αλή Φετχή Μπέη να ιδρύσει το Κόμμα των Ελευθέρων (Serbest Firka). Η ίδρυση του ανακοινώθηκε τέλη Αύγουστου του 1930 με την πρώτη δεξίωση που δόθηκε στο προάστιο της Πόλης Γιάλοβα (Yalova). Ο Αλή Φετχή (Οκγιάρ) Μπέη μαζί με άλλους πρώην συνεργάτες του Κεμάλ, μαζί και η αδελφή του Κεμαλ) Μακμπουλέ, υπόβαλαν το καταστατικό στον νομάρχη της Πόλης, το πρόγραμμα του δεν είχε μεγάλη απόκλιση από το κυβερνών κόμμα και θα παρέμενε πιστό στις αρχές του Συντάγματος (1924) με τη μόνη διαφορά ζητούσε περισσότερη ελευθερία, χαμηλότερους φόρους, και λιγότερα μέλη στο υπουργικό συμβούλιο. Η βασική αντίθεση του Κόμματος Ελευθέρων ήταν η πολιτική ενάντια στον κρατικισμό του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHF). Ακριβώς την ίδια περίοδο στην Ανδριανούπολη (Edirne) ιδρύεται από τον Μιμάρ Κιαζίμ Μπέη το Κόμμα "Ρεπουμπλικανικό Εργατών-Χωρικών" (Cumhuriyet Amele ve Ciftci Partisi). Το πρόγραμμα του κόμματος αυτού περιλαμβάνει την λύτρωση των Εργατών-Χωρικών από την τυραννία των καπιταλιστών. Στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1930 ιδρύετε ένα ακόμη "Φιλολαϊκό Κόμμα" (Ahali Cumhuriyet Firkasi) στο οποίον ο ιδρυτής του είναι ο Αμπτουλκαντίρ Κεμάλ Μπέη ο οποίος ήταν βουλευτής από την πρώτη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση. Αυτός ήταν αντίθετος στις επιλογές του Κεμάλ από την περίοδο του Ελληνό-Τούρκο-Αρμενικού πολέμου (1919-1922). Το συγκεκριμένο Κόμμα απαγορεύτηκε από την κυβέρνηση έπειτα από λίγους μήνες. Ουσιαστικά το Κόμμα των Ελευθέρων (Serbest Firkasi) το υποστήριξαν οι περισσότεροι έμποροι που ασχολούνταν με εισαγωγές και εξαγωγές. Αυτή η περίπτωση ήταν μια μορφή εκτόνωσης του μονοκομματικού γραφειοκρατικού συστήματος. Προφανώς για να δουλέψει το σύστημα δίχως σοβαρούς κραδασμούς. Ακριβώς εκείνη την περίοδο η νέα Τουρκία ξανά ζει την Κουρδική εξέγερση και αυτή τη φορά στην περιοχή του Αραράτ-Ζίλαν ανακήρυξαν οι Κούρδοι την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν στην περιοχή αυτή με βάση της Συνθήκης των Σεβρών.8 Τότε αναλαμβάνει η κυβέρνηση σκληρά μέτρα καταστολής, και περιορισμού των ελευθεριών. Κατά συνέπεια δημιουργούνται σε όλη τη χώρα αντιδράσεις ενάντια στο τρομοκρατικό σύστημα και των έκτακτων μέτρων που πάνε να επιβάλλουν και στη συνέχεια αποφασίζετε η απαγόρευση την λειτουργία των λοιπών αριστερών κομμάτων. Η πολύ σύντομη ζωή του Κόμματος Ελευθέρων (Serbest Firka)έμεινε άγνωστη στην ιστορία. Επειδή δεν δόθηκε καμιά επίσημη απάντηση για την απαγόρευση του. Αλλά υπήρξαν διάφορες ερμηνείες σχετικά με την εξέλιξη του. Το σίγουρο είναι και αυτό που μας είναι γνωστό, ότι το Κόμμα των Ελευθέρων ιδρύθηκε με τη συγκατάθεση του προέδρου Κεμάλ Ατατούρκ.
Το 1932 κλείνουν όλες οι εστίες του τουρκισμού και στην θέση τους ανοίγουν τους Λαϊκούς Συνδέσμους (Halkevleri) με σκοπό να βοηθήσουν και να στηρίξουν κυρίως τους εκπαιδευτικούς οικονομικά, ιδεολογικά και ηθικά. Ενώ παράλληλα απαγορεύουν την λειτουργία και την οποιαδήποτε συνδικαλιστική οργανωτική δράση των εκπαιδευτικών και άλλων κλάδων. Μέσω από τους Λαϊκούς Συνδέσμους θα προσπαθήσουν να περάσουν μηνύματα προπαγάνδας της νέας τουρκικής κουλτούρας, της μουσικής, του θεάτρου και μαζί με άλλες διάφορες τέχνες.

Έπειτα από όλες τις απαγορεύσεις και κυρίως των κομμάτων, ξεκινάει μια πρωτοβουλία από διάφορους κεμαλικούς αριστερούς διανοούμενους με σκοπό να ιδρύσουν την ομάδα "Κάντρο" (στελέχη) και να εκδώσουν την πολιτική και κοινωνική επιθεώρηση του περιοδικού "Κάντρο". Αυτή η κίνηση ιδρύθηκε από φανατικούς μπορεί να πει κανείς θεωρητικούς του κεμαλισμού κατά το έτος του 1932, με σκοπό να θεωρητικοποιήσουν και να διαμορφώσουν τον κεμαλισμό σε ιδεολογία και να δώσουν ένα αριστερό προφίλ. Ένας από τα ιδρυτικά στελέχη της ομάδας ήταν ο Σεβκέτ Σουρεγιά Αϊντεμίρ ο οποίος κατά τη διάρκεια του πολέμου βρέθηκε στον Καύκασο και στη συνέχεια σπούδασε στη μαρξιστική σχολή της νέας Σοβιετικής Ένωσης.9 Υπήρξαν και άλλα αξιόλογα στελέχη σαν αυτόν που έγραφαν στο περιοδικό "Κάντρο" όπως ο Βεντάτ Νεντίμ Τερ (Tor),ο Μπουρχάν Ασάφ (Μπελγκέ) (ο πατέρας του σημερινού Μουράτ Μπελγκέ), ο οικονομολόγος Γιακούπ Καντρί Μπέη (Καραοσμανογλού)κ.α.
Η έκδοση αυτού του περιοδικού ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 30 με μία διάλεξη του Σεβκέτ Σουρεγιά Αϊντεμίρ. Ο Σεβκέτ στην ομιλία του τόνισε, ότι "η επανάσταση μπορεί να έχει επιτυχία όταν βρίσκονται όλες οι δυνάμεις και τα μέσα κάτω από ένα σύστημα με συγκεκριμένους στόχους" Αυτή η κίνηση υποστήριζε σθεναρά τον κρατικισμό. Σε αυτήν την θέση συμφωνούσε ο Κεμάλ. Αλλά στην αρχή και ο Ισμέτ Πασάς που ήταν τον καιρό εκείνο πρωθυπουργός της χώρας. Ο Κεμάλ Πασάς είχε δηλώσει για τον κρατικισμό ότι "δεν είναι αντίγραφο των σοσιαλιστών του 19ου αιώνα. Αυτό το σύστημα γεννήθηκε από τις ανάγκες της Τουρκίας και είναι ένα σύστημα που ανήκει αυτό καθ’ εαυτό στην Τουρκία. Και το νόημα του είναι ότι θεωρεί και λαμβάνει υπόψη του ως βασική αρχή την ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά αυτά που δεν μπορούν να εξασφαλιστούν για ένα μεγάλο έθνος και για μια μεγάλη χώρα, ένα - ένα τα εξασφαλίζει η οικονομική κρατική πολιτική". Η επίσημη ερμηνεία του κρατικισμού είναι ότι "αποτελεί μια ιδιάζουσα μορφή της νέας τουρκικής περιόδου και είτε ακολουθεί μια φιλελεύθερη οικονομική πολιτική, είτε μια κρατική παρεμβατική, στηρίζεται στη αστική κυριαρχία, ενώ ο σοσιαλισμός στην εργατική τάξη. Το τουρκικό σύστημα δεν στηρίζεται στην κυριαρχία κάποιας τάξης αλλά στην εθνική κυριαρχία". Η ομάδα "Κάντρο" προχώρησε πολύ περισσότερο από την ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος, πιο συγκεκριμένα υποστήριξε τον κρατικό σχεδιασμό σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Προφανώς πίστευαν και θεωρούσαν τον κρατισμό βιώσιμη εναλλακτική λύση σε σχέση με άλλα οικονομικά συστήματα. Για αυτούς το σύστημα αυτό θεωρούνταν ο νέος "τρίτος δρόμος". Τότε στο εσωτερικό της χώρας αναδείχτηκαν δυο μεγάλα ηγετικά στελέχη ο πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού και ο Τζελάλ Μπαγιάρ ο πρόεδρος της Τράπεζας Εργασίας. Τα συγκεκριμένα πρόσωπα εκφράζανε πλέον τα δυο διαφορετικά ιδεολογικό οικονομικό πολιτικά ρεύματα στην Τουρκία. Η εκδοτική ομάδα Κάντρο πολλές φορές έπαιρνε ριζοσπαστικές θέσεις έναντι της κυβέρνησης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHF)για αυτό και οι κυβερνητικοί κύκλοι θεωρούσαν την ομάδα επικίνδυνη και όχι απαραίτητη. Καμιά φορά την αντιμετώπιζαν εχθρικά εφόσον οι απόψεις τους ήταν πιο προχωρημένες από το κόμμα που κυβερνούσε. Κατά την εκδοτική ομάδα "Κάντρο" η επανάσταση στην Τουρκία δεν ήταν ταξική. Υποστηρίχτηκε η θέση από αυτούς ότι δεν υπήρξε στην οικουμένη τέτοιου είδος επανάσταση όπως στην Τουρκία. Ήθελαν να πιστεύουν ότι δεν ήταν το ίδιο όπως οι κλασσικές επαναστάσεις που ήταν ταξικές αστική ή εργατική επανάσταση. Με αυτήν την έννοια η ομάδα των κεμαλικών του περιοδικού Κάντρο δεν αποδεχόντουσαν το ταξικό περιεχόμενο της επανάστασης στην Τουρκία. Για αυτό τον λόγω θεωρούσαν ότι η επανάσταση είχε καθαρό "εθνικό" χαρακτήρα. Επίσης είχαν την γνώμη ότι δεν υπάρχουν οξυμμένες ταξικές αντιθέσεις εντός της Τουρκίας. Και για αυτό ακολούθησαν πιστά το μοντέλο ανάπτυξης του κρατικισμού. Επίσης υποστήριζαν στην αρθογραφία τους ότι "το οικονομικό σύστημα στην Τουρκία βασίζεται στην εθνική κυριαρχία και όχι σε τάξη. Ο αντί-ιμπεριαλιστικός αγώνας της Τουρκίας είναι προϊόν της αντίθεσης αναμεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών και των αναπτυγμένων οικονομικά. Έτσι η Τουρκία είναι η πρώτη στην σειρά του απελευθερωτικού και του αντι-ιμπεριαλιστικού αγώνα που πρωτοστάτησε"
Οι θέσεις του Σεβκέτ Σουρεγια Αϊντεμίρ όσον αφορά τα Εθνικά απελευθερωτικά κινήματα τα διαχωρίζει ο ίδιος σε τέσσερις ενότητες και υποστηρίζει ότι "α) την εκβιομηχάνιση των αναπτυσσόμενων χωρών, β)δεν πρέπει να επωφελείται μόνον μια τάξη από την εκβιομηχάνιση της χώρας, γ) τα παλιά κέρδη των ιμπεριαλιστών πρέπει να συγκεντρώνονται όλα στο κράτος, δ) την σύντομη εξάλειψη της πάλης των τάξεων και την αντικατάσταση της με μια εθνική ανεξάρτητη χωρίς αντιθέσεις κοινωνία". Δεν επιδιώκουν με κανένα τρόπο τον συμβιβασμό των κοινωνικών τάξεων. Αλλά πιστεύουν παράλληλα την εξάλειψη των αντιθέσεων που θα ήταν εφικτό με τον κρατικισμό ήταν για αυτούς πανάκια. Εν περίληψη η ομάδα Κάντρο αυτές τις θέσεις υποστήριζε κατά την περίοδο του μονοκομματικού καθεστώτος. Αυτές οι θέσεις απασχόλησαν πολλά χρόνια την Τουρκική Αριστερά. Με αυτές τις πολιτικές θέσεις διεκδικούσε την πολιτική αντιπροσώπευση της η Κεμαλική Αριστερά μέσα στην κοινωνία. Τα στελέχη του Ρεπουμλικανικού Λαϊκού Κόμματος ήταν τότε βαθιά επηρεασμένα από την πολιτική στην Ιταλία σχετικά με το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι. Είναι απτό παράδειγμα η αντιγραφή και η μεταφορά των δυο φασιστικών άρθρων 141-142 του Ποινικού Κώδικα από την Ιταλία. Και η ομάδα "Κάντρο" κυρίως ο Σεβκέτ Σουρεγιά Αϊντεμίρ δέχτηκε την επιρροή από την Οκτωβριανή επανάσταση. Αυτό που έβλεπαν ήταν ένα ειδικό μοντέλο για την Τουρκία που θα είχε πρώτα από όλα κοσμικό χαρακτήρα και στην συνέχεια θα ήταν τα άλλα όλα υπό συζήτηση μέσω του περιοδικού "Κάντρο" με σκοπό την διαμόρφωση και προσαρμογή νέων πολιτικών επιλογών. Μέσα στα 1934 ανεστάλη η κυκλοφορία του περιοδικού "Κάντρο" επ’ αόριστων για πολλούς λόγους αλλά ένας από αυτούς ήταν ότι ο εκδότης Γιακούπ Καντρί Καραοσμάνογλου διορίστηκε σε πρεσβεία και λόγω του ότι όλοι τους ήταν δημόσιοι υπάλληλοι και ο υπεύθυνος σύμφωνα με τον νόμο διορίστηκε στο διπλωματικό σώμα και ήταν δύσκολο βάσει του νόμου να συνεχιστεί η έκδοση του περιοδικού από τον ίδιο.





1 Yerasimos Stefanos, Azgelismislik Surecinde Turkiye, Gozlem yayinlari 1980
2 Tunaya Zafer Tarik, Turkiye de Siyasal Partiler, c.II, Hurriyet Vakfi yayin
Tuncay Mete, Turkiye de Sol Akimlar
3 Tunaya, ibid.. s.408, Νότης Βασίλης, Εκβιομηχάνηση και Οικονομική ανάπτυξη στην Τουρκία.
4 Rasih Nuri Ileri, Ataturk ve Komunizm, Sarmal yayinevi 1994
5 Hasan Izzettin Dinamo, Kutsal Baris, cilt 4, Tekin Yayinevi, Mahmut Gologlu, Devrimler ve Tepkileri, Ankara 1972
6 Yalcin Kucuk, Turkiye Uzerine Tezler ciltI Tekin yayin, Bernard Lewis, Η ανάδυση της
σύγχρονης Τουρκίας, Εκδ. Παπαζήση
7 Yalcin Kucuk, ibid, από Samet Agaoglu, Demokrat Parti nin Dogus ve Yukselis Sebepleri, Ist. 1972
8 Ihsan Nuri Pasa, Agrı İsyanı, Med yayınları 1992
9 Sevket Sureyya Aydemir, Suyu Arayan Adam, (Αυτοβιογραφία), του ίδιου βιογραφίες, Ενβέρ Πασά ,τομ 3, Ο Μοναδικός Άνθρωπος, τομ.3
10 Gologlu Mahmut, Tek Partili Cumhuriyet, Ankara 1974
11 Gologlu Mahmut, ibid s.45, Σαρρής Νεοκλής, Εξωτερική Πολιτική στην Πρώτη Τουρκική Δημοκρατία, 1923-1950, Εκδ. Γόρδιος. 1992
12 Zurcher J. Erik, Σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας, Εκδ. Αλεξάνδρεια, 2004
13 Boratav Korkut, Turkiye de Devletcilik, Savas yayinlari, Ankara 1982, Sevket Sureyya Aydemir,
Inkilap ve Kadro, Remzi Kitabevi,
14 Boratav Korkut ibid.153, Kadro sayi 17 Sevket Sureyya Aydemir
15 Boratav Korkut, ibid 154, Kadro sayi, 17 Ismail Husrev, vs.

Ετικέτες

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε Σχόλια ανάρτησης [Atom]

<< Αρχική σελίδα