gbatzas-eleftheroipolites

Η εξασφάλιση της ελληνικής συμμετοχής στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο Ίων Δραγούμης

Η εξασφάλιση της ελληνικής συμμετοχής στον
Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο Ίων Δραγούμης

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΑΤΖΑ
12/11/2009)
Η εξασφάλιση της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο έγινε από τους συμμάχους της Αντάντ. Το έτος 1917 υπήρξε το πιο κρίσιμο έτος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου. Υπήρξαν δύο βασικά κοσμοϊστορικά γεγονότα. Το ένα από αυτά ήταν η συμμετοχή των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της Γερμανίας. Το άλλο ιστορικό γεγονός ήταν ότι ο τσάρος Νικόλαος Β΄ αναγκάστηκε σε παραίτηση από τις επαναστατημένες λαϊκές μάζες.

Στον ελλαδικό χώρο η κατάσταση ήταν μια από τις χειρότερες περιόδους που βίωνε ο ελληνικός λαός. Δύο κυβερνήσεις, η μία στην Αθήνα και η άλλη στη Θεσσαλονίκη, και αλληλοκατηγορούνται στον λαό που ήταν και αυτός διχασμένος. Όλη αυτή η κατάσταση οδήγησε στη στρατιωτική απόβαση στη Σμύρνη. Το χάσμα που υφίσταντο στις δύο παρατάξεις βάθυνε ολοένα και περισσότερο. Ο Ελ. Βενιζέλος απαιτούσε πριν από όλα την ανατροπή του Κωνσταντίνου. Τότε ο Ζόναρ κάλεσε τον Ζαΐμη και ζήτησε την άμεση παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου. Αν η κρίση έχει ειρηνική έκβαση τότε οι Δυνάμεις της Αντάντ θα άρουν τον αποκλεισμό που επέβαλαν στους Αθηναίους . Έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα ο βασιλιάς πιστός στην πολιτική της ουδετερότητας, αποφάσισε να εγκαταλείψει το θρόνο και τη χώρα και να αφήσει στη θέση του τον δευτερότοκο γιο του, Αλέξανδρο.

Έπειτα ο Ζονάρ κλήθηκε να κάνει χρήση στα έγγραφά του με τον τίτλο που του αποδόθηκε από τις προστάτριες δυνάμεις ως «ύπατος αρμοστής» [1] .

Ο διορισμός του Ζονάρ ουσιαστικά είχε υποβαθμίσει τους πρεσβευτές της Αντάντ. Δηλαδή αυτός θα έπαιρνε αποφάσεις δίχως να δώσει λογαριασμό σε κανέναν από αυτούς.

Αφού ο Κωνσταντίνος έφυγε είχαν συλληφθεί αρκετοί διαφωνούντες, ο Ιωάννης Μεταξάς και μαζί με άλλους ο Ίωνας Δραγούμης. Με σκοπό να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή της Ελλάδας, οι Ζονάρ και Ελ. Βενιζέλος συναποφάσισαν την εξόριση των ηγετών των αντίπαλων κομμάτων, και γενικά των διαφωνούντων που προφανώς τους καθιστούσαν υπεύθυνους για τη μακρόχρονη τους αντιπαράθεση για την Αντάντ. Οι πολιτικοί αντίπαλοι στάλθηκαν στην Κορσική. Έτσι το πεδίο της πολιτικής δράσης ήταν ελεύθερο για τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Ζονάρ.

Από αυτούς όλους ήταν ο Ίων Δραγούμης που ξεκίνησε τον αγώνα του μαζί με τον καρδιακό του φίλο Αθανάσιο Σουλιώτη. Και οι δυο άνδρες πολιτικά προέρχονταν από τον σκληρό πυρήνα της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών και από τον Μακεδονικό αγώνα. Ο Σουλιώτης ήταν αξιωματικός και ο Ίων Δραγούμης προερχόταν από το διπλωματικό σώμα. Υπηρέτησαν μαζί στην Κωνσταντινούπολη μέχρι το 1912 και γνώρισαν από κοντά την κατάσταση που επικρατούσε. Μαζί με τον Αθανάσιο Σουλιώτη, και με τον τέως βουλευτή της Οθωμανικής βουλής Γεώργιο Μπούσιο, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄, τον μητροπολίτη Τραπεζούντος Χρύσανθο και άλλους συνεργάτες του, ο Ίωνας Δραγούμης πίστευε ότι η σύγκρουση Ελλάδας–Τουρκίας θα οδηγούσε σε μια εθνικιστική υστερία στην Τουρκία που θα είχε έκβαση την καταστροφή του ελληνισμού της Ανατολής. Για την δε Οθωμανική Τουρκία προέβλεπε τη στέρηση της πολύτιμης βοήθειας και στήριξης που της παρείχε η παρουσία του ελληνικού πληθυσμού στα εδάφη της Ανατολής. Δηλαδή εκείνο που τον ενδιέφερε ήταν να βρεθεί ένας τρόπος να διατηρηθεί ο ελληνισμός που αριθμητικά και πολιτισμικά ήταν πολύ ανώτερος από τον ελλαδικό πληθυσμό στις πατρίδες του. Διότι οι υπόδουλοι Έλληνες αγωνίζονταν να διατηρήσουν τις θρησκευτικές και τις πολιτισμικές παραδόσεις τους. Στο κράτος που σχεδίαζε ο Δραγούμης θα ήταν συγκυρίαρχοι οι Έλληνες μαζί με τους Τούρκους και ως ισότιμοι πολίτες. Η καθ’ ημάς Ανατολή θα ήταν η συνέχεια του ελληνικού έθνους.

Ποιες ήταν οι κυριότερες πολιτικές θέσεις του Ίωνος Δραγούμη

Οι προσπάθειές του ήταν για την «ένωση της φυλής», οι σκέψεις του για «ανατολική Ομοσπονδία», για ανατολικό Κράτος, το πρόγραμμά του για τον εκσυγχρονισμό του κρατικού μηχανισμού, απέβλεπε ιδιαίτερα σε κοινοτικούς συνεταιριστικούς θεσμούς. Ο Ι. Δραγούμης επιθυμούσε καταρχήν ο νεοελληνικός πολιτισμός να βασιστεί στη γλώσσα, στα έθιμα, στον τρόπο ζωής του απλού ανθρώπου, του αγρότη, του νησιώτη, και του εργάτη. Το όνειρό του μιας ανατολικής ομοσπονδίας ή ενός ανατολικού υπέρ-κράτους, όπως ήθελε να το κατονομάζει, με τη συμμετοχή όλων των βαλκανικών κρατών δυστυχώς παρέμεινε ουτοπία.

Ο όρος «Ανατολή» τον οποίο χρησιμοποιούμε και σήμερα αλλά όχι όπως το εννοούσε εκείνος. Δεν έχει σήμερα πολιτικό περιεχόμενο, αλλά αποκλειστικά γεωγραφικό και ιστορικό προσδιορισμό.

Βασικά η εποχή του Ίωνος Δραγούμη αρχίζει το 1897 και τελειώνει πολιτικά με την ήττα του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη το 1922.

Ο Ίων Δραγούμης είχε με αρκετούς φίλους συνεργασίες και με όσους είχαν συσπειρωθεί γύρω από το περιοδικό Νουμάς. Ο πιο κοντινός του συνεργάτης και φίλος ήταν ο Περικλής Γιαννόπουλος με τα φιλοπάτρια αισθήματά του.

Ο Δραγούμης κατά την εξορία του στην Κορσική μελέτησε πολύ και στοχάστηκε επί των πολιτικών ρευμάτων και ιδιαίτερα πάνω στο σοσιαλισμό.

Σε κάποιο σημείο αναφέρει: «Βαρέθηκα όλους τους ιμπεριαλισμούς και τα επιχειρήματά τους, βαρέθηκα όλους τους διπλωμάτες και τη διανοητικότητά τους. Είμαι πιο κοντά στους λαούς και στα αισθήματά τους, είτε εθνικιστικά είτε σοσιαλιστικά. Μ’ αρέσει να θέλουν να κρατήσουν τη διαφορά, που ο καθένας τους αισθάνεται πως έχει από τους άλλους λαούς. Μ’ αρέσει να συλλογίζονται και το ψωμί τους. Είναι αληθινά αισθήματα. Μα μ’ αρέσει και να μη σκοτίζονται για πάρα πέρα, για ιμπεριαλιστικά σχέδια, μ’ αρέσει η αδελφότητα, που αισθάνονται αναμεταξύ τους οι λαοί σαν άνθρωποι, μ’ αρέσει ο Γάλλος να βλέπει τον Γερμανό σαν αδελφό, σαν όμοιο του σαν άνθρωπο, να βλέπει τη διαφορά του, αλλά να μην τον βρίζει, να μην τον περιφρονεί» [2].

Στις 10 Αυγούστου 1920, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος στη Γαλλία υπόγραψε τη Συνθήκη των Σεβρών. Με τη Συνθήκη αυτή η ηττημένη Οθωμανική Τουρκία παραχωρούσε στην Ελλάδα την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο, την Τένεδο και τη Σμύρνη. Στις 12 Αυγούστου τη στιγμή που ο Ελευθέριος Βενιζέλος έπαιρνε το τραίνο στο σταθμό της Λυόν στο Παρίσι, για να επιστρέψει στην πατρίδα, αντιπολιτευόμενοι Έλληνες προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν.

Ακριβώς την επόμενη μέρα, μέσα στην αναταραχή που δημιουργήθηκε στην Αθήνα, δολοφόνησαν τον Ίωνα Δραγούμη στη Λεωφόρο Κηφισιάς. Τότε ο Ι. Δραγούμης ήταν 42 ετών...

* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ο Πολίτης, Νοέμβριος 2009.

Υποσημειώσεις:

[1] Εντουάρ Ντριό, Ελλάδα και Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, εκδ. Πελασγός, 1999.

[2] Ίων Δραγούμης, Κοινότης, έθνος και κράτος, Θεσσαλονίκη 1967, σελ. 128-129· «Επιτάφια Στήλη στον Ίωνα Δραγούμη, Τετράδια «Ευθύνης», τεύχ. 7· Ίων Δραγούμη, Φύλλα Ημερολογίου Στ΄ 1918–1920, εκδ. Ερμής.



http://www.monthlyreview.gr/antilogos/greek/diktuo/arxeio_sxoliwn/

Ετικέτες Πολιτική-ιστορία

αναρτήθηκε από το χρήστη george batzas @ Τετάρτη, Νοεμβρίου 18, 2009